مبانی خدمات الکترونیک

مفهوم خدمات الکترونیک

مفهوم خدمات الکترونیک ترکیب ساده ای از واژه های خدمات و الکترونیک نیست. در حقیقیت خدمات الکترونیک دارای بار معنایی خاصی است که شامل تعامل بین ارائه دهنده خدمت و مشتری بوده به طوری که این خدمات از طریق اینترنت عرضه میگردند. به عبارت دیگر، خدمات الکترونیک، خدماتی دو طرفه است که از طریق اینترنت به کاربران ارائه میشود.

در کل میتوان گفت خدمات الکترونیکی به خدماتی گفته میشود که بر بستر اینترنت ارائه میشود و هدف آن ارائه سریع خدمات و انجام سریع کلیه امور بدون نیاز به حضور فیزیکی درمحل است . برخی از صاحب نظران و محققان خدمات الکترونیکی را به دوشکل سرویس اطلاعاتی و سلف سرویس مفهوم سازی کرده و از این دو به عنوان ویژگی های ذاتی و لاینفک خدمات الکترونیکی نام برده اند. از آنجایی که ارزش مبادله شده بین دو طرف، اطلاعات است، لذا برخی ازنظریه ها، خدمات الکترونیکی را به عنوان سرویس اطلاعاتی یاد میکنند.

ضرورت خدمات الکترونیک

امروز شیوه های ارتباطی سنتی به سرعت در حال تغییر از حالت سنتی به الکترونیکی بوده و به سمت استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات پیش میروند. تغییرات شگرف در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجادسازمانها و دولتهای الکترونیک، گسترش قلمرو نفوذ اینترنت در سراسر جهان و ظهور پایگاههای مختلف اینترنتی و شبکه های گسترده اجتماعی و رسانه های جدید، تولیدنرم افزارهای پیشرفته، توسعه وبلاگها، نشریات الکترونیکی و سایر روشهای استفاده ازفناوری اطلاعات و ارتباطات، زمینه ای مناسب را برای توسعه و تنوع بخشی به روش های خدمات رسانی فراهم آورده است.

با توجه به روند فزآینده استفاده ازفناوری اطلاعات در هزاره سوم و گسترش روزافزون این فناوری در همه سطوح زندگی افراد میتوان چنین نتیجه گیری کرد سازمانها و شهروندان ناگزیر ازتوجه و اهمیت دادن به فضای مجازی هستند.

نتایج و دستاوردهای حاصل از ارائه خدمات الکترونیکی

۱. کاهش محسوس مراجعه حضوری ارباب رجوع به ادارات و سازمانهای دولتی

۲. ماشینی، مکانیزه و الکترونیکی کردن فعالیت های تکراری اداری و مالی برای سرعت بخشیدن پاسخگویی به مراجعه کنندگان

۳. فراهم آوردن فرصت های بهتر برای کارمندان در جهت ارتقای علمی و حرفه ای خود با الکترونیکی شدن فعالیتهای تکراری و زمانبر

۴. بهبود کارایی و بهره وری سازمان تا حد قابل توجهی نسبت به وضعیت جاری

۵.آماده سازی ادارات و سازمانهای دولتی برای تبدیل شدن آنها به سازمانهای الکترونیکی

۶. کاهش ترددهای بی مورد شهری و ترافیک با توجه به کاهش مراجعه حضوری ارباب رجوع

 ۷. کاهش قیمت تمام شده خدمات اداری در صورت الکترونیکی شدن آنها

 ۸. افزایش سرعت و دقت رسیدگی به امور مردم و جلب رضایت ارباب رجوع

۹. دسترسی سریع، آسان و به موقع مردم به اطلاعات و خدمات مورد نیاز اداری در 24 ساعت شبانه روز، 7 روز هفته و تمامی روزهای سال

۱۰. کمک به پیاده سازی و تحقق دولت الکترونیک

۱۱. حرکت در راستای ایجاد دولت کوچک، کارا و چابک

۱۲. افزایش سلامت اداری و کاهش فساد اداری از طریق شفاف سازی فرآیندهای اداری و سازمانی با الکترونیکی شدن آنها

۱۳. بی نیازی ارباب رجوع از پیگیری امور خود در مراکز استانها به ویژه تهران

۱۴. استقلال ارائه خدمات از محل فیزیکی ادارات و حرکت به سمت تحقق دورکاری در نظام اداری کشور

۱۵. توزیع متعادل خدمات اداری درتمام نقاط کشور و برای تمام مردم و تحقق عدالت

۱۶. عدم نیاز به صرف هزینه های کلان برای بنای ساختمانهای اداری

• عدم حمایت مدیران ارشد سازمانها و ادارات از ارائه خدمات الکترونیکی و تحقق دولت الکترونیک
  
• عدم احساس نیاز به ایجاد دولت الکترونیک و ارائه خدمات به صورت الکترونیکی
  
•  هزینه هاى سنگین سخت افزاری و نرم افزاری ارائه خدمات الکترونیکی
  
• کمبود نیروهاى متخصص در رشته فناورى اطلاعات و ارتباطات
  
• مشکلات مربوط به حفاظت و امنیت اطلاعات شخصى افراد وسازمانها
  
• کمبود سواد رایانه ای برخی از مردم

معرفی کتاب - امنیت در تجارت الکترونیک-انتشارات ادیبان روز

نکات قابل توجه در ارائه خدمات الکترونیکی

• فرهنگسازی مناسب در ادارات و میان کارمندان –
  
•  فرهنگ سازی مناسب بین مردم و مراجعه کنندگان به ادارات دولتی
  
•  فراهم سازی زیر ساخت های مخابراتی، شبکه و اینترنت
  
• اعتمادبه بخش خصوصی و استفاده از ظرفیت های آن
  
• به اشتراک گذاشتن تجربه های موفق و ناموفق سازمانها درکشور در ارائه خدمات الکترونیکی
  
• توجه به استانداردهای علمی ارائه خدمات الکترونیکی
  
• استفاده از شبکه همراه در ایجاد نظام اداری همراه
  
• توجه به امنیت پورتال های سازمانی ادارات
  
• لزوم تعامل بین دستگاه های اجرایی جهت ارائه خدمات الکترونیکی
  
• لزوم بررسی چالش ها و موانع فراروی تحقق نظام اداری الکترونیکی و برنامه ریزی برای رفع این موانع
  
• توجه به بهره گیری از نظام اداری الکترونیکی جهت مشارکت مردم در اداره کشور
  
• ارائه اطلاعات اداری به مردم در قالب های الکترونیکی چندرسانه ای متنی، صوتی و تصویری
  

انواع خدمات الکترونیکی 

•  دریافت و پرداخت الکترونیکی قبوض نظیر تلفن ثابت، تلفن همراه، آب، برق و گاز
  
• خدمات ثبت نام الکترونیکی مانند ثبت نام خودرو، مسکن
  
• درخواست اشتراک الکترونیکی خدمات عمومی نظیر تلفن، آب، برق و گاز
  
• درخواست مجوز تاسیس شرکت، سازمانهای مردم نهاد، مدرسه، مرکز آموزشی و … به صورت الکترونیکی
  
• ثبت نام الکترونیکی انواع کنکورها وآزمون های ورودی به دانشگاه ها، مدارس و آزمون های استخدامی
  
• درخواست های الکترونیکی صدورتاییدیه تحصیلی، نظام وظیفه و عدم سوء پیشینه
  
• خدمات پیگیری الکترونیک مانند پیگیری نامه ها و مرسولات پستی
  
•  خدمات الکترونیک کاریابی
  
• خدمات آموزش الکترونیکی
  
•  خدمات بانکی الکترونیکی نظیر مشاهده صورتحساب، پرداخت اقساط تسهیلات، انتقال وجه، مشاهده موجودی حساب و غیره
  
• خدمات الکترونیکی مالی، سرمایه گذاری و بورس
  
• خدمات خرید اینترنتی و پرداخت الکترونیکی
  
•  خدمات شهری الکترونیک
  
• خدمات بیمه الکترونیک
  
• خدمات گردشگری و خرید بلیط به صورت الکترونیکی
  

معرفی کتاب-خرید و فروش الکترونیکی-انتشارات ادیبان روز

این مقاله بخشی از کتاب خدمات الکترونیک نوشته سرکار خانم الناز بیات و سرکار خانم فائزه وزیرمقدم بود. در این کتاب ضمن معرفی و بررسی ابعاد مختلف خدمات الکترونیک، مزایا و مشکلات را نیز بیان نموده و به عنوان راه گشایی برای بهبود خدمات الکترونیک در کشور گام برداشته است.